Evet bugün 4 Mart 2022. 1 Nisan 2020 de başlayan girişimcilik çalışmalarıma 2 yıllık bir sürenin sonunda full-time olarak değerlendirmeye ara verdim. Paralar suyunu çekti de diyebiliriz 🙂
2 yıllık girişimcilik macerama dair kısaca aşağıda madde madde bulgularımı yazacağım.
Bulgularımı yazmadan önce 24 aylık bu süreci bir paragraf özetliyim. Toplamda 3 farklı proje ile ciddi olarak uğraştım bu süreçte. 15 civarında fikirin analizini incelemesini yaptım. Bunlardan 2 tanesi üzerine çalıştım 1 tanesine de dahil oldum. Toplam bu 3 farklı projeler: ilki emlak sektöründe idi. Yaklaşık uğraşım 6 ay sürdü. Para kazanılması ile sonuçlandı ama tatmin edici olmadı ve gelecek vaadetmediği için bıraktım. Daha sonrasında enerji sektöründe bir proje ile uğraştım. Onunla ODTÜ Teknokent Hızlandırma programına kabul aldık ama burada ortak ile anlaşamadım ve ayrıldım. Daha sonrasında ise şu anda da devam eden ajans ve onun projeleri fikri geldi. Onu kurdum ve onunla ekip oluşumuna gittim ve bilişim araçları ile enerji, tarım ve eğitim sektörlerinde faaliyet göstermeyi amaçladık. Buradaki projeleri de şu an rafa almış durumdayım. İlk başlarda solo founder olarak gitmek mantıklı geliyordu ama ciddiye alınmıyordum. Daha sonrasında bir şirket ile beraber ilerlemenin mantıklı olacağını düşündüm ama o da uygun değildi. Çünkü davul bile dengi dengine. En son olarak ekip toplayarak ajans işine giriştim. Orada asıl ciddi yolculuk başladı. Fakat bu işin de yıllar alacağını ve olgunlaşma sürecine kadar daha farklı hareket etmenin mantıklı olacağını düşündüm. Sonuç olarak girişimcilik bir kere kanınıza girdi mi sizi bırakmıyor ama sadece ara ara durup dinlenmek gerekli olduğunu düşünüyorum.
Buyrun maddelere (bu arada bu maddeler sadece benim şahsi olarak bilfiil işin içinde gördüklerimdir. Öyle amacım ahkam kesmek falan değil. Sadece fikirlerimi paylaşmak amacı ile yazıyorum.):
- Girişimcilikte ilk başlarda özgür olma fikri oluyor insanda. Evet ilk başlarda çok keyifli geliyor. Kendi zamanın kendi yönetimin falan. Ama sonrasında bu aslında sizi sıkıyor bir süre sonra. Hayatınızda insan biraz da disiplin istiyor. Birilerine karşı sorumluluk sahibi olmayı istiyor. Yoksa hayatınız boş geliyor kendinize. Bu durum bana çok kötü geldi. İlk başlarda çok keyifliydi. Geceleri ayakta kalıp gündüzleri uyumaya başladım. Çünkü zorunluluk yok bir yere karşı. İşleri gece de yapabiliyorsunuz.
- Para konusu, ilk başlarda kazanılmasa bile belli düzeyde zamanla bir yerlerden kazanım oluyor AMA bu ne kadar tatmin eder, ne kadar beklentileri karşılar bu kocaman bir soru işareti aslında. yılın ilk ayı para kazanıp diğer 11 ay hiçbir şey kazanamayabilirsiniz ki 2021 de cebime para girmesi sadece 2-3 ay olmuştur. Rakamlar da öyle ahım şahım değil. Girişimcilik tam olarak zorlu bir süreç.
- Deneyim, evet ciddi bir deneyim kazandırtıyor insana ama bunun ardında da ciddi bir çaba yatıyor. Herşeyi siz kendiniz bir fiil araştırmanız gerekiyor. Topun ağzındasınız çünkü.
- Network, çok bence bağlantılarınızın olması. Benim en büyük avantajlarımdan biri bu oldu. Neredeyse her sektörde tanıdık birileri vardı. Ya da tanıdığın tanıdığı vardı.
- Bol bol telefonda mesaiye hazır olun. Bazen haftanın 4-5 günü 5-6 saat telefon görüşmeleri yaptım. Bu öyle 8-5 falan da değildi. Kimi gece 2 de falandı.
- Girişimci olacaksanız uluslararası olmanız şart. Eğer bu şartı sağlayamıyorsanız büyümeniz çok zor. Olamazsınız demiyorum büyümeniz zor.
- Yatırımcı konularında belli başlı deneyimler elde ettim. Pitch deck sunumlarını falan iyi değerlendirin. Burada en büyük problemlerden biri Türkiye’den olmak algısı sizi bir adım geriden başlatacak. Bunu bir şekilde kırmaya çalışın.
- Ekip, ekip kurmak cidden zor. Kaliteli insanlar bulmak çok zor. Çevrenizde kaliteli insanlar varsa onları çok iyi tutun, onları iyi anlayın. Ben bu konuda ciddi zorluk yaşadım. Ama zamanla çözülmeyecek bir şey yok.
- Mentorlük, kendinize mentörler edinin. Benim en büyük artılarımdan biri bu oldu. Çok değerli insanlar bana destek oldu. Bu ara verme yüzünden onları sanki yüzüstü bırakıyormuşum gibi hissediyorum da aslında. Ama bu bir ara verme bence. Belki bi 10 20 yıl sonra gene neden olmasın.
- İnsanlar, dikkat edin fikrinizi herkese anlatmayın. Anlatacağınız kişilerin size dönecekleri feedback ler kıymetli ise anlatın. İnsan heyecanla bir çok kişiye anlatası geliyor. Ama bir kısmının umrunda değil, bir kısmı konuyu bilmeden ahkam kesiyor, bir kısmı ise sizi yanlış yönlendiriyor. Anlatacağınız kişileri çok ciddi değerlendirin. Her fikre kapılmayın.
- Fizibilite yapmadan hareket etmeyin.
- İş Planı yapın bi mutlaka.
- Pazarı çok iyi inceleyin. Mutlaka 3-4 kaynaktan görüşler alın.
- Soru sorarak ilerleyin. kendinizi anlatarak değil. Kendinizi karşı tarafın yerine bol bol koyun. Bu yatırımcı neden bana yatırım yapmak ister? Bu kişi neden bu ürünü almak ister gibi gibi… biliyorum anlatırken klişe geliyor. Ama pratikte uygulaması o kadar zor ki bence… İnsan kendi kafasındakini anlatırken karşı tarafın kafasındakiyle meşgul olmayı unutuveriyor genelde benim gözlemlerimde gördüğüm kadarıyla.
- Bol bol başarısızlık hikayeleri okuyun.
- Kendinizi de durmadan geliştirin ki esnekliğiniz artsın. Zihinsel ve Duygusal esneklik kavramları çok önemli.
- Tüm bunları yaparken bedeninize de çok iyi bakın. Ruhsal dalgalanmalarınızın bedeninize etkisinin mevcut olduğunu unutmayın. Güzel uyku, iyi beslenme, iyi bir psikoloji bunlar çok önemli. Ben bu kısmı ilk başlarda çok atladım ama şimdi baktığımda çok önemliymiş diyorum.
- Başarısız olmaktan korkmayın. Biliyorum bu sözü çok duyuyor veya duyacaksınız ama öyle. Bol bol başarısız olun. Çünkü başarı öyle altın tepside sunulmuyor kimseye. Başarı için belli bir başarısızlık kotanızı dolduracaksınız. Yılmayacaksınız.
- Zihninizi boşaltacak uğraşlar bulun. Bu da oldukça önemli. Unutmayın Warren Buffet ın sözü var: 1 bebeği, 9 kadını hamile bırakarak 1 ayda yapamazsın şeklinde. Yani olaylar zaman alır. Aceleci olmamak gerekiyor.
- Ortamınız güzel olsun. Çalışma, uyuma, yaşama bunlar çok önemli. Ben mesela buna karar verdikten sonra 30-40 bin TL kadar parayı bilgisayar setup ıma yatırdım.
- Girişimcilik sürekli devinen bir hal. Bu size göre değilse hiç bulaşmayın. Yani sürekli bir atraksiyon var.
- Stress durumu yüksek olabiliyor. En sevmediğim yanlarından biri de bu. Beni soğutan noktalardan biri.
Daha fazla madde de sıralanabilir. Ama benim gördüğüm ve okuyanları ilgilendirir diye düşündüğüm noktalar böyle aklıma geliverdi.
bense 3 Mart itibariyle, Türkiye işsizler ordusuna katılarak, iş aramaya başladım bakalım ne kadar sürede iş bulacağım. Piyasa kötü diyorlar 🙂 napsam
Ama rahatlığım şu, aklımda şöyle bir fikir var ya acaba nasıl olur diye soru işaretlerim kalmadı ve üstüne çok güzel bir deneyim elde ettim.
Tabi bu sürede de biraz sağlık problemlerim de oldu ama olsun iyileşiriz inşallah bakalım.
Şimdilik böyle,
Sevgiler,
Can